Noodverlichting is een cruciaal onderdeel van de veiligheid in gebouwen. Het helpt mensen veilig evacueren bij stroomuitval of noodsituaties. Maar aan welke eisen moet noodverlichting voldoen?
In Nederland gelden verschillende normen die de installatie, zichtbaarheid en werking van noodverlichting bepalen. De belangrijkste richtlijnen zijn:
- NEN 1010 – Algemene elektrische installatienormen
- NEN 3011 – Symbolen en pictogrammen voor vluchtrouteaanduiding
- NEN-EN 1838 – Lichttechnische eisen voor noodverlichting
- ISSO 79 – Praktische richtlijnen voor ontwerp en onderhoud van noodverlichting
In deze blog leggen we deze normen op een toegankelijke manier uit, met speciale aandacht voor NEN 3011, NEN-EN 1838 en de richtlijn ISSO 79.
Tekst gaat verder onder de afbeelding:
NEN 1010 – Basisnorm voor elektrische installaties (korte uitleg)
De NEN 1010 is de algemene norm voor elektrische installaties in Nederland. Hoewel deze norm voornamelijk gaat over de aanleg van elektra in gebouwen, bevat het ook basisvoorschriften voor de installatie van noodverlichting.
Wat zegt NEN 1010 over noodverlichting?
- Noodverlichting moet op een afzonderlijke stroomkring worden aangesloten.
- Er moet een noodstroomvoorziening aanwezig zijn om te garanderen dat de verlichting blijft werken bij stroomuitval.
- De installatie moet voldoen aan de algemene veiligheidseisen voor elektrische bedrading.
Belangrijk: NEN 1010 gaat vooral over de technische aansluiting van noodverlichting en niet over de lichtopbrengst of de plaatsing. Daarvoor gelden andere normen, zoals NEN 3011, NEN-EN 1838 en ISSO 79.
NEN 3011 – De norm voor pictogrammen en vluchtrouteaanduiding
De NEN 3011 bepaalt hoe pictogrammen en borden voor vluchtrouteaanduiding eruit moeten zien. Dit zorgt ervoor dat mensen in een noodsituatie snel en eenduidig kunnen reageren.
Belangrijkste eisen uit NEN 3011:
- Groene pictogrammen met een rennend persoon, pijl en deur zijn verplicht.
- Minimale afmetingen en contrastwaarden zorgen voor goede zichtbaarheid.
- Symbolen moeten voldoen aan de ISO 7010-norm, die internationaal wordt gebruikt.
- Verlichte borden moeten minimaal 2 cd/m² lichtsterkte hebben.
Voorbeeld van een correct NEN 3011 pictogram:
- Pijl naar rechts + rennende persoon = rechtsaf vluchten
- Pijl naar beneden + deur = direct naar de uitgang
Waarom is dit belangrijk?
Als de pictogrammen niet correct worden geplaatst of onvoldoende verlicht zijn, kan dit leiden tot verwarring en vertraging bij een evacuatie.
NEN-EN 1838 – De lichttechnische eisen voor noodverlichting
De NEN-EN 1838 norm legt vast hoeveel licht een noodverlichtingssysteem moet produceren en waar dit licht precies nodig is.
Belangrijkste eisen uit NEN-EN 1838:
- Minimaal 1 lux op de vluchtroute (vergelijkbaar met een volle maan).
- Anti-paniekverlichting in grotere ruimtes van minimaal 0,5 lux.
- Werkplekken met verhoogd risico moeten ten minste 15 lux hebben.
- Noodverlichting moet binnen 15 seconden na stroomuitval werken.
Wat betekent dit in de praktijk?
- Op vloerniveau moet voldoende licht zijn om obstakels en deuren te kunnen zien.
- In gangen en trappenhuizen moet de verlichting egaal verdeeld zijn, zonder donkere hoeken.
- Bij nooduitgangen moet de verlichting extra sterk zijn, zodat de route duidelijk zichtbaar blijft.
🚨 Veelgemaakte fouten in de praktijk:
❌ Onvoldoende licht op de vloer (minder dan 1 lux).
❌ Donkere hoeken in gangen en trappen.
❌ Noodverlichting die niet binnen 15 seconden aanspringt bij stroomuitval.
ISSO 79 – Praktische richtlijnen voor ontwerp en onderhoud van noodverlichting
De ISSO 79 is geen norm, maar een praktische richtlijn die in Nederland wordt gebruikt als handleiding voor ontwerp, plaatsing en onderhoud van noodverlichting.
Wat staat er in ISSO 79?
- Waar moet noodverlichting worden geplaatst? (Aan welke normen moet je voldoen?)
- Hoe vaak moet noodverlichting worden getest en gecontroleerd?
- Wat zijn de beste manieren om noodverlichting energiezuinig en effectief te maken?
Belangrijke richtlijnen uit ISSO 79:
✅ Jaarlijkse controle van de installatie door een gecertificeerd inspecteur.
✅ Maandelijkse test om te controleren of de batterijen werken.
✅ Duidelijke registratie van onderhoud en testen in een logboek bijvoorbeeld Checkmore.
✅ Advies over LED-noodverlichting als energiezuinige oplossing.
Waarom is ISSO 79 belangrijk?
Deze richtlijn helpt gebouweigenaren en installateurs om ervoor te zorgen dat hun noodverlichting niet alleen voldoet aan de wettelijke eisen, maar ook optimaal functioneert.
🔍 Praktische tips uit ISSO 79:
✔ Controleer jaarlijks of de noodverlichting nog voldoet aan de normen.
✔ Zorg voor een automatisch test- en monitoringssysteem, zodat je niet handmatig elke lamp hoeft te checken.
✔ Gebruik LED-noodverlichting om onderhoudskosten te verlagen.
Hoe voldoe je aan alle normen?
Als eigenaar of beheerder van een gebouw ben je verantwoordelijk voor de veiligheid van de aanwezigen. Dit betekent dat je moet voldoen aan NEN 3011, NEN-EN 1838 en ISSO 79.
Wat moet je doen?
✅ Zorg dat vluchtrouteaanduiding voldoet aan NEN 3011.
✅ Controleer of de lichtsterkte van je noodverlichting voldoet aan NEN-EN 1838.
✅ Volg de onderhouds- en testvoorschriften uit ISSO 79.
